Dernekler
Kamu Yararına Çalışan Dernek Statüsü
Kamu Yararına Çalışan Dernek Statüsü
Kamu Yararına Çalışan Dernekler (Dernekler Kanunu Madde 27)
Kamu yararına çalışan dernekler Cumhurbaşkanı Kararıyla tespit edilir. Bir derneğin kamu yararına çalışan derneklerden sayılabilmesi için, en az bir yıldan beri faaliyette bulunması ve derneğin amacı ve bu amacı gerçekleştirmek üzere giriştiği faaliyetlerin topluma yararlı sonuçlar verecek nitelikte ve ölçüde olması şarttır.
Kamu yararına çalışan dernek statüsünün kazanılması, kaybedilmesi ve gerekli belgeler ile diğer esas ve usuller yönetmelikte düzenlenir.
Kamu Yararına Çalışan Dernek Sayılma (Dernekler Yönetmeliği Madde 48)
Kamu yararına çalışan dernekler, Hazine ve Maliye Bakanlığının ve varsa ilgili bakanlıkların görüşü üzerine, Bakanlığın teklifi ve Cumhurbaşkanı kararıyla tespit edilir.
Kamu Yararı İçin Aranacak Şartlar (Dernekler Yönetmeliği Madde 49)
Kamu yararına çalışan derneklerden sayılmak için derneğin;
a) En az bir yıldan beri faaliyette bulunması,
b) Son bir yıl içindeki, 200.000 Türk Lirasını geçen alım ve satım işlemlerinin rekabet koşullarına uygun yapılması,
c) Amacı ve gerçekleştirdiği faaliyetlerin, üyelerinin dışında yerel, ulusal ve uluslararası düzeyde toplumun ihtiyaç ve sorunlarına yönelik çözümler üretecek ve toplumsal gelişmeye katkı sağlayacak nitelikte olması,
d) Yıl içinde elde ettiği gelirin en az yarısının bu amaçla harcanması,
e) Sahip olduğu mal varlığının ve yıllık gelirinin tüzüğünde belirtilen amacı gerçekleştirecek düzeyde olması gerekir.
Bu durum, Bakanlık dernekler denetçileri tarafından düzenlenen rapor ile tespit ettirilebilir. Bu nitelikleri taşımadığı tespit edilen dernekler, kamu yararı kararı için, bu tespitin yapıldığı tarihten itibaren üç yıl geçmeden önce yeniden başvuramaz.
Başvuru ve İstenen Belgeler (Dernekler Yönetmeliği Madde 50)
Kamu yararına çalışan derneklerden sayılmak isteyen dernekler, aşağıda belirtilen ekler ile birlikte başvurularını mülki idare amirliğine yaparlar.
a) Derneğin kamu yararı yönünden; faaliyeti, yaptığı hizmetler ve gelecekte yapılması düşünülen işler hakkındaki raporu,
b) Derneğin taşınır ve taşınmaz mallarının listesi,
c) Kamu yararına çalışan derneklerden sayılması için yönetim kurulunun aldığı karar örneği.
Başvurunun Değerlendirilmesi (Dernekler Yönetmeliği Madde 51)
Kamu yararına çalışan derneklerden sayılma istekleri, valilik görüşü ile birlikte bir ay içinde Bakanlığa gönderilir. Valilik görüşünde derneğin amacının ve faaliyetlerinin topluma yararlı sonuçlar verecek nitelikte ve ölçüde olup olmadığı ve kamu yararına çalışan derneklerden sayılıp sayılamayacağı açıkça belirtilir.
İlgili bakanlıkların ve Hazine ve Maliye Bakanlığının da görüşü alındıktan sonra, Bakanlığın teklifi ve Cumhurbaşkanı kararı ile dernek, kamu yararına çalışan derneklerden sayılır.
Kamu yararına çalışan derneklerden sayılmaya ilişkin karar Bakanlıkça ilgili valiliğe bildirilir ve valilik tarafından başvuru sahiplerine tebliğ edilir.
Kamu Yararına Çalışan Dernek Statüsünün Kaybedilmesi
(Dernekler Yönetmeliği Madde 52)
Kamu yararına çalışan derneklerin, denetimler sonunda bu niteliklerini kaybettiği anlaşılırsa; Hazine ve Maliye Bakanlığının ve varsa ilgili bakanlıkların görüşü alınarak, Bakanlığın teklifi ve Cumhurbaşkanı kararıyla haklarında alınan kamu yararına çalışan derneklerden sayılma kararı iptal edilir. Sonuç, Bakanlıkça ilgili valiliğe bildirilir ve valilik tarafından da ilgili derneğe tebliği edilir.
Mal Bildirimi (2019/7 sayılı Genelge)
Kamu yararına sayılan dernek yönetici ve deneticilerinin mal bildiriminde bulunacakları 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu’nun 2’nci maddesinin (f) fıkrasında belirtilmektedir.
Bu kapsamda kamu yararına çalışan dernek yönetim ve denetim kurulu üyeleri ve şube başkanları;
Mal varlığında önemli bir değişiklik olduğunda bir ay içinde,
Yönetim ve denetim kurulu üyelikleri seçimleri ile göreve başlama tarihini izleyen bir ay içinde,
Görevin sona ermesi halinde ayrılma tarihini izleyen bir ay içinde,
ayrıca görevlerine devam edenler sonu (0) ve (5) ile biten yılların en geç şubat ayı sonuna kadar dernek merkezinin bulunduğu İl Valiliklerine (İl Sivil Toplumla İlişkiler Müdürlüğü) mal bildirimlerini göndermeleri gerekmektedir.
İzin Almadan Yardım Toplama
(Yardım Toplama Kanunu Madde 6)
Kişiler ve kuruluşlar, yetkili makamdan izin almadan yardım toplayamazlar. Ancak, kamu yararına çalışan dernek, kurum ve vakıflardan hangilerinin izin almadan yardım toplayabilecekleri, Cumhurbaşkanınca belirlenip ilan edilir.
Tüzel kişilerin 2860 sayılı Yardım Toplama Kanunu’nun 6’ncı maddesine göre izin almaksızın yardım toplayan kuruluşlardan sayılmaları için yapacakları müracaatlarında, aşağıda belirtilen bilgi ve belgeler valilik görüşüyle birlikte Bakanlığımıza gönderilecektir.
a)Müracaatta bulanan dernek ise kamu yararına çalışan dernek statüsünde olduğunu vakıf ise vergi muafiyetine haiz olduğunu gösteren Bakanlar Kurulu Kararının fotokopisi,
b)Yetkili kurulun konuyla ilgili kararı,
c)Son üç yıla ait faaliyet raporu,
d)Vakıf senedi ya da dernek tüzüğü,
e)2860 sayılı Yardım Toplama Kanunu’nda belirtilen yardım toplama şekillerinden hangisinin kullanacağına ilişkin talep ve toplanan yardımlarla ne tür çalışmaların yapılacağının açıklanacağı yazı,
İzne Tabi Kelime Kullanımı
Dernek adlarında; Türk, Türkiye, Milli, Cumhuriyet, Atatürk, Mustafa Kemal, Şehit, Gazi kelimeleri ile bunların baş ve sonlarına getirilen eklerle oluşturulan kelimeler İçişleri Bakanlığının izni ile kullanılabilir.
Dernek adlarında; Türk, Türkiye, Milli, Cumhuriyet, Atatürk, Mustafa Kemal, Şehit, Gazi kelimeleri ile bunların baş ve sonlarına getirilen eklerle oluşturulan kelimeler, ilgili bakanlıkların görüşü alınmak suretiyle Bakanlığın izni ile kullanılabilir.
İzin almak için başvuracak derneklerde aşağıdaki şartlar aranır:
a) En az bir yıldan beri faaliyette bulunması,
b) Amacı ve bu amacı gerçekleştirmek için giriştiği faaliyetler ve yaptığı hizmetler ile gelecekte yapılması düşünülen işlerin; üyelerinin dışında topluma yararlı sonuçlar verecek nitelikte olması,
c) Benzer amaçlı dernekler arasında en çok üyeye sahip olması,
ç) Son üç yıl içinde, kendi üyeleri dışında ulusal veya uluslararası alanda yaptığı en az üç proje veya faaliyetini belgelendirmesi,
d) Yerleşim yerinin bulunduğu il dışında, en az üç ilde şube veya temsilciliğinin bulunması,
e) Bu konuda genel kurulunda karar almış olması.
İzin için başvuracak dernekler, aşağıda belirtilen belgelerle birlikte başvurularını mülki idare amirliğine yaparlar.
a) (Mülga:RG-30/10/2011-28100)
b) Dernek üye listesi,
c) Derneğin faaliyetleri, yaptığı hizmetler ve gelecekte yapılması düşünülen işler hakkında rapor,
d) İzne tabi kelimelerin kullanılması için genel kurulun aldığı karar örneği.
İlgili valilik, taleple ilgili gerekli araştırmayı yaptıktan sonra, izin talebini valilik görüşü ile birlikte bir ay içinde Bakanlığa gönderir.
Bakanlık, gerekli incelemeyi yaparak, gerektiğinde ilgili bakanlıkların da görüşünü aldıktan sonra başvuruyu karara bağlar. Sonuç, Bakanlıkça ilgili valiliğe bildirilir ve valilik tarafından da ilgili derneğe bilgi verilir.
Denetim İşlemleri
Denetleme sırasında görevli memurlar tarafından istenecek her türlü bilgi, belge ve kayıtların, dernek yetkilileri tarafından gösterilmesi veya verilmesi, yönetim yerleri, müesseseler ve eklentilerine girme isteğinin yerine getirilmesi zorunludur.
Denetim sırasında suç teşkil eden fiillerin tespit edilmesi halinde, mülki idare amirliği durumu derhal Cumhuriyet Savcılığına ve derneğe bildirir.
Birlikler
Birlikler
3335 sayılı Uluslararası Nitelikteki Teşekküllerin Kurulması Hakkında Kanuna göre kurulacak birliğin kurucuları tarafından imzalanmış bir adet Kuruluş Bildirimi (Dernekler Yönetmeliği Ek-2’de bulunan) ve aşağıda belirtilen ekleri, birliğin kurulacağı yerin mülki idare amirliğine verilir.
1- Kurucular tarafından imzalanmış bir adet birlik statüsü,
2- Birlik kurucuları arasında tüzel kişiliklerin bulunması halinde bu kişilerin unvanı, yerleşim yeri ve kuruluş belgesi ile tüzel kişiliklerin organları tarafından yetkilendirilen gerçek kişi de belirtilmek kaydıyla bu konuda alınmış kararın aslı veya noter onaylı örneği (yabancı dilde olması halinde noter onaylı Türkçe çevirisi ile birlikte),
3- Birliği kuracak kişilerin arasında gerçek kişilerin bulunması halinde bunların nüfus cüzdanı örneği,
Birlik Şubesi Kuruluşunda İstenen Belgeler
Kurucuların imzalarını içeren bir adet kuruluş bildirimine (Dernekler Yönetmeliği Ek-2’de bulunan) aşağıdaki belgeler eklenerek şubesinin kurulacağı yerdeki mahallin en büyük mülki amirliğine verilir.
1- İçişleri Bakanlığınca onaylanmış bir adet birlik statüsü,
2- Şube kurulmasına ilişkin birlik yetkili organlarınca alınan kararın aslı veya noter onaylı örneği,
3- Kurucu olarak yetkilendirilmiş kişiler için alınmış birlik yönetim kurulu kararın aslı veya noter onaylı örneği,
4- Şube kurucuları arasında gerçek kişilerin bulunması halinde bunların nüfus cüzdanı örneği,
5- Şube kurucuları arasında tüzel kişiliklerin bulunması halinde; bu tüzel kişilerin unvanı, yerleşim yeri ve kuruluşuna ait belgeler ile tüzel kişiliklerin organları tarafından yetkilendirilen gerçek kişi de belirtilmek kaydıyla bu konuda alınmış kararın aslı veya noter onaylı örneği.
3335 Sayılı Uluslararası Nitelikteki Teşekküller
NOT: Belgelerin örneklerinin verilmek istenilmesi durumunda belgeleri teslim alan birim tarafından ilgili belgeler ASLI GİBİDİR yapılarak, asılları başvuru sahibine iade edilecektir.
Yardım Toplama
Yardım toplama ile ilgili usul ve esaslar 2860 sayılı Yardım Toplama Kanunu ve 27/12/1999 tarihli ve 23919 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Yardım Toplama Esas Ve Usulleri Hakkında Yönetmelikle düzenlenmiştir.
Bu kapsamda, Kanunun 3 üncü maddesine göre kamu yararına uygun olarak, amaçlarını gerçekleştirmek, muhtaç kişilere yardım sağlamak ve kamu hizmetlerinden bir veya birkaçını gerçekleştirmek veya destek olmak üzere gerçek kişiler, dernekler, kurumlar, vakıflar, spor kulüpleri, gazete ve dergiler yardım toplayabilirler.
Kanunun 6 ncı maddesinde kişiler ve kuruluşların yetkili makamdan izin almadan yardım toplayamayacakları belirtilmiştir.
Aynı Kanunun 7 nci maddesine göre yardım toplayacak kişi ve kuruluşlar yardım toplama faaliyetini, bir ilçenin sınırları içinde gerçekleştirecekse ise o ilçenin kaymakamlığından, bir ilin birden fazla ilçesinde gerçekleştirilecekse o ilin valiliğinden, birden fazla ilde yürütecekse, yardım toplama faaliyetine girişecek gerçek veya tüzel kişilerin yerleşim yerinin bulunduğu ilin valiliğinden izin almaları gerekmektedir.
Bu doğrultuda, Kanunun 8 inci maddesi gereği yardım toplayacaklar isteklerini bir dilekçeyle izin vermeye yetkili makama bildirirler.
Müracaat dilekçelerinde Yönetmeliğin 6 ncı maddesi gereği;
- Hangi amaçla ve ne miktarda yardım toplanacağı,
- Yardım toplama faaliyetlerinin sürdürüleceği il ve ilçeler,
- Yardım toplama şekillerinden hangilerinin kullanılacağı, (Kanunun 5 inci maddesinde makbuzla, belirli yerlere kutu koyarak, bankalarda hesap açtırarak, yardım pulu çıkararak, eşya piyangosu düzenleyerek, kültürel gösteriler ve sergiler yoluyla, spor gösterileri, gezi ve eğlenceler düzenlemek veya bilgileri otomatik ya da elektronik olarak işleme tâbi tutmuş sistemler kullanmak suretiyle yardım toplanabileceği belirtilmiştir.)
- Kaç kişi çalıştırılacağı,
- Yardım toplamada kullanılacak makbuz miktarına yer verilir.
Bununla birlikte;
Kamu görevlilerinin çalıştırılmasının düşünülmesi halinde ilgili valilik ve kaymakamlıklardan alınmış izin belgeleri,
Toplanacak yardım miktarını belirlemeye yarayacak keşif özeti, rapor ve benzeri bilgi ve belgeler,
Bakanlığımız 2009/73 sayılı Genelgesi ile değiştirilen 2005/38 sayılı Genelgenin 3 üncü maddesinin (c) bendi gereği, faaliyette görevlendirileceklerin T.C. kimlik numaraları, ikametgah ve adli sicil beyanları ile ikişer adet vesikalık fotoğrafları,
Yardım toplama, öğrenim kurumları yararına veya kurum içinde yapılacak ise Kanunun 8 inci maddesi gereği kurum sorumlusunun yazılı izni de müracaat dilekçesine eklenir.
Sorumlu kurullar, Kanunun 17 nci maddesine göre yardım toplama süresinin bitiminden itibaren on gün içinde toplanan yardımın kesin hesabını çıkarmak ve bir örneğini veren makama vermekle yükümlüdürler.
Yardım toplama iş ve işlemleri ile ilgili ayrıntılı bilgiye valilikler bünyesinde bulunan il dernekler müdürlüklerinden ulaşılabilir.