Bozova çiftçisi pamuk ekmeyi bırakıyor!
Hak ve Huzur Partisi Genel Başkan Yardımcısı Hanifi YOLCU’ya Pamuk sektörünün Diyarbakır ve Şanlıurfa illerinde gelişiminin sağlanması, bölgede tarıma dayalı sanayinin gelişebilmesi için büyük önem taşıdığı halde çiftçisi pamuk ekmeyi bırakıyor! sorusunu sorduk.
Pamuk üretimi emek-yoğun tarımsal üretim faaliyetidir. Türkiye pamuk üretiminde Diyarbakır ve Şanlıurfa illerinin pamuk üretim potansiyeli, oldukça önem arz etmektedir. Güneydoğu Anadolu bölgesi illeri başta olmak üzere birçok ilimizde işsizlik problemi söz konusudur. Pamuk üretimi gibi emek-yoğun üretim faaliyetleri, bölgedeki işsizlik probleminin azalmasını sağlayarak, bölgenin sosyo-ekonomik yapısının iyileşmesine katkı sağlayacaktır. Ayrıca Diyarbakır ve Şanlıurfa illerinin iklim ve toprak yapısı da pamuk üretimi yönünden oldukça uygundur.
Güneydoğu Anadolu Bölgesi, pamuk ekim alanı ve lif üretimi ile son yıllarda, Türkiye’nin en önemli pamuk üretim bölgesi konumuna gelmiştir.
Diyarbakır ve Şanlıurfa illeri oldukça büyük pamuk üretim oranına sahip olmasına rağmen, diğer sektörlerde de
olduğu gibi, pamuk sektörü, birçok sorunlara sahiptir. Bu sorunlar çözülmediği sürece, zaman içerisinde büyüyerek
sektör gelişimine engel olacaktır. Gelişebilme kapasitesine sahip ancak birçok sorunların varlığı ile gelişemeyen
sektörler, bölgenin sosyo-ekonomik yapısına da ciddi ve olumlu katkı sağlayamayacaktır.
Pamuk sektörü, Diyarbakır ve Şanlıurfa illerinde oldukça önemli bir yere sahip olup, yarattığı katma değeri oldukça yüksektir. Pamuk sektörünün Diyarbakır ve Şanlıurfa illerinde gelişiminin sağlanması, bölgede tarıma dayalı sanayinin gelişebilmesi için büyük önem taşımaktadır.Pamuk, kullanıldığı yerlerin çok değişik ve önemli olması nedeniyle Dünya tarımı, endüstrisi ve ticaretinde en önemli ürünlerden birisidir. Artan Dünya nüfusu yanında, insanoğlunun tüketime yönelik gereksinimlerinin artması, çok yönlü olan bu bitkinin önemini gün geçtikçe artırmaktadır. Dünyada doğal elyafa olan ilginin giderek artması ve yaşam standardının yükselmesi, pamuk bitkisine olan talebi de artırmaktadır. Günümüzde pamuk lifleri, çeşitli bez, kumaş, tül, giyim eşyası, iplik, sicim, yatak, yorgan, döşeme, kilim, yapay ipek, dumansız barut, vernik, cila, yapay deri ve selüloz sanayinde hammadde olarak kullanılmaktadır. Tohumlarında % 17-24 oranında yağ bulunması, bu bitkinin yağ sanayi yönünden de çok önemli bir bitki durumuna gelmesine neden olmuştur. Yağı, margarin ve sıvı yağ endüstrisinde en önemli hammaddelerden birisidir.
Pamuk tohumunun yağı çıkarıldıktan sonra geriye kalan küspesinde % 40-43 protein, % 20-22 azotsuz öz maddeler, % 5-8 oranında yağ bulunması, pamuk küspesinin çok değerli bir hayvan yemi olmasına neden olmaktadır.
Pamuk tohumu, bazı ülkelerde, gübre olarak da kullanılmaktadır. Tohum doğrudan doğruya gübre olarak verildiğinde, toprağa, ağırlığının ortalama %7’si kadar azot, %2’si kadar fosfor ve %3’ü kadar potas verebilmektedir.
Pamuk, Dünyada Türkiye’nin de içinde yer aldığı 85 ülkede yetiştirilmektedir. Ülkemiz 2010 ABD Tarım Bakanlığı
(USDA) verilerine göre pamuk ekim alanı yönünden Dünya’da dokuzuncu; birim alandan elde edilen lif pamuk verimi yönünden üçüncü; pamuk üretim miktarı yönünden yedinci; pamuk tüketimi yönünden dördüncü; pamuk
ithalatı yönünden ikinci ülke konumundadır.
Tekstil sektörü, ülke ekonomilerinin gelişmesinde büyük öneme sahiptir. Lokomotif güce sahip bu sektörün
sağladığı katma değer, emek yoğun iş gücü gerektirmesinden dolayı yarattığı istihdam hacmi ile vazgeçilmez
bir sektördür. Ancak günümüzde artan küreselleşme ve dünya rekabet koşullarına uyum sağlayabilmek, mevcut
durumu koruyabilmek ve artırabilmek için üretimin her aşamasında verimlilik, kalite ve standardizasyon göz ardı
edilmemelidir.
Hak ve Huzur Partisi Genel Başkan Yardımcısı Hanifi YOLCU Türkiye’de pamuk üretimi, başta Güneydoğu Anadolu Bölgesi olmak üzere, Ege, Çukurova ve Antalya yöresinde yapılmaktadır. Ülke üretiminin yaklaşık %60’ı Güneydoğu Anadolu Bölgesinden karşılanmaktadır. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde ise pamuk üretimi yönünden Şanlıurfa ilk sırada, Diyarbakır ikinci sırada yer almaktadır. Şanlıurfa, aynı zamanda ülkemizin en fazla pamuk üreten ili konumundadır.
Pamuk üretim girdileri oldukça yüksek ve fazla olan ürün olmasından dolayı diğer ürünlere oranla üretim maliyetleri yüksektir. Üretim maliyetinin yüksekliği, üretim için büyük riskler oluşturmaktadır. Girdileri oluşturan gübre,ilaç, akaryakıt v.b. birçok girdiler yönünden ülkemiz dışa bağımlı ve ithalat yolu tedarik edilmektedir. Yıllara göre gerek iç piyasa ve gerekse dış piyasada girdi fiyatlarında oluşan artış veya döviz karşısında Türk Lirasının değer kazanması veya değer kaybetmesi pamuk üretim maliyetini ve dolayısıyla üretimini etkileyebilmektedir.
Pamuk üretiminde yüksek girdi maliyeti, üretilen ürünün rekabet gücünü ve dolayısıyla üretimi olumsuz etkilemektedir. Pamukta girdi/ürün fiyat paritesinin, girdiler aleyhine artması gerek ülkemiz ve gerekse Diyarbakır ve Şanlıurfa ileri pamuk üretimi için risk oluşturmakta ve üretimi olumsuz etkilemektedir.
Pamuk üretiminde üretim maliyetlerinin oldukça yüksek olması, üreticinin, öz kaynaklarını ortaya koymasına
veya farklı borçlanma şekilleri ile girdileri temin etmesine neden olmaktadır. Bu konuda özellikle girdi (gübre, akaryakıt, ilaç, tohum v.b.) tedarik firmaları, girdileri peşin satış fiyatları üzerine oldukça yüksek bir artış oranı koyarak hasat zamanı veya destekleme ödemelerinin yapıldığı döneme kadar üreticileri borçlandırmaktadırlar. Girdi tedarik firmalarının vadeli satış ile uyguladığı yüksek fiyat artışı, üreticiyi, hasat sonrası ürününü pamuk fiyatlarının düşük olduğu dönemde satışa zorlamaktadır. Dolayısıyla bu durum, üreticinin, girdiyi vadeli olarak yüksek bir fiyattan almasına, ürününü (kütlü pamuğu) de düşük bir fiyattan tüccara veya çırçır-presse işletmelerine satmasına neden
olmaktadır.
Tüm bu üretici aleyhine işleyen olumsuz ticaret yapısının nedeninin, üreticilerin ciddi bir birliğinin veya kooperatifleşmenin olmamasından kaynaklı sonuçlar olduğu düşünülmektedir. Kooperatif veya birlikler ile üreticilerin, girdileri toplu alımlar ile daha düşük bir fiyata, ürünlerini de kooperatif ve birlik aracılığı ile istenilen zaman ve bedel ile satabilmesi olasıdır.
GAP’ın aşamalar halinde ilerlemesi ile Diyarbakır ve Şanlıurfa illerinde sulanan tarım alanlarının ve dolayısıyla
pamuk üreticilerinin sayılarının ve üretim miktarlarının artması, üretici birliklerinin olmamasından kaynaklı olarak
ticari anlamda girdi tedarik işletmeleri ve kütlü pamuk alımı yapan işletmeler ve tüccarların kazandıkları karlılık ile
büyümelerine, ancak üreticilerin ise aynı oranda ekonomik olarak büyüyememelerine neden olmuştur. Bu alandaki ticari potansiyelin varlığı, bankalar tarafından da fark edilerek, üreticilerden girdi temin eden firmaların yapmış
olduğu yüksek vade oranın yakın bir oran ile üretici kredilerini kullandırtmaya teşvik etmiştir. Tüm bu ticari oluşum
ve faaliyetler, mali açıdan yetersiz olan pamuk üreticilerinin sıkıntıya girmesine ve elde ettiği karın büyük bir bölümünü bu şekilde tarımsal sektördeki diğer aktörlere kazandırmasına neden olmaktadır. Girdi maliyetleri oldukça yüksek olan pamuk üretiminde böyle bir ticaret yapısının oluşması istikrarlı üretimi tehdit etmektedir.
Kütlü pamuk ürün fiyat oluşumu, yurt dışı pamuk borsaları ve bu borsalarda oluşan fiyatın İzmir Ticaret Borsasına yansıması ve aynı zamanda çırçır-presse işletmeleri ve tüccarların çırçır randımanı hesabını da dikkate alarak
kendi kar paylarını korudukları bir sistem içerisinde gerçekleşmektedir. Yıllar itibari ile çırçır-presse işletmeleri bir
araya gelerek kar paylarını ve oluşacak fiyatlar ile söz birliğine varmaları, üreticinin aleyhinde sürekli gelişen ticari
gelişmelerdir. Her iki ilimizde de tekstil sektörü olarak sadece çırçır-presse işletme sayılarının fazlaca artması bu
alandaki yüksek kar marjından kaynaklanmaktadır. Genellikle uluslararası borsalarda oluşan fiyatların, bölgede alım yapan çırçır-presse işletmeleri ve tüccarların alım fiyatları arasındaki farkın yüksek olması, üretici-işletmeci-tüccarları karşı karşıya getirmiştir
Pamuk üreticilerinin yapmış oldukları üretim faaliyeti, ülkemizin tekstil sektöründeki potansiyeli ve yeri dikkate
alındığında pamuk üreticilerinin böyle bir ticari yapı içerisinde olmayışı sektördeki problemleri artırmakta ve bu
yönde Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı başta olmak üzere Kalkınma Ajansları, STK(birlik, odalar, borsalar)’lar,
Kalkınma İdareleri ve Üniversitelere büyük görevler düşmektedir.
Üreticilerin kooperatifleşmesi, birlik oluşturması, mali yönden güçlenmeleri, pamuk üretim faaliyetlerini ve üretim gücümüzü artırarak sektörü ticari risklerden korumaya katkı sağlayacaktır. Bu konu, ivedilik ile çözülmesi gereken sektörün önemli problemlerindendir.
Diyarbakır ve Şanlıurfa illerinde faaliyet gösteren çırçır presse işletmelerinin ferdi olarak serbest piyasa ekonomisinde fiyata dayalı rekabet ile çalışmaları, mali ve yapısal sorunların da birleşmesi ile bu işletmeleri, iflasın eşiğine getirebilmektedir
İşletmeler, rekabet, güven ve kaliteye dayalı olmayıp genellikle fiyata dayalı olarak yapılanmışlardır. Fiyata dayalı
rekabet, beraberinde ticari güvensizlik ortamı yaratarak, istikrarsız üretimlere neden olmaktadır.
Bozova’nın pamuk üreticileri fiyatı artan mazot, gübre, su ve ilaç girdilerinden kaynaklı, ya ekim alanını daraltıyor ya da pamuk ekmeyi bırakıyor. Urfa’nın Bozova ilçesinde pamuk yetiştiricisi gübre, mazot, ilaç ve su parasına yapılan zamlardan dert yakınıyor. Her geçen gün artan zamlara tepki gösteren çiftçiler, bu şekilde devam etmesi durumunda artık pamuk yetiştiremeyeceklerini söyledi.
Dünyada yaşanan global kriz, stok fazlalılığı, iklim değişiklikleri ve fiyat politikalarını sayabiliriz.
PAMUK VE PAMUĞA DAYALI SANAYİ SEKTÖRÜNÜN YAŞADIĞI
SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
1. Diyarbakır ve Şanlıurfa illerinde pamuk üretim potansiyeli dikkate alındığında üretim miktarının hala yeterli olmadığı, üretim miktarının artmasına yönelik yasal, ekonomik ve teknik çalışmaların yapılması önerilmektedir.
2. Pamuk üretiminde kullanılan girdiler yönünden ülkemizin dışa bağımlılığından kaynaklanan girdi fiyatlarının
yüksekliği ile pamuk üretim maliyeti oldukça yükseltmektedir. Pamuk üretim maliyetlerinin yüksek olması ile
birlikte pamuk fiyatlarının düşük olması, pamuk üretiminde ekonomik riski artırmaktadır. Diyarbakır ve Şanlıurfa
illerinde pamuk üreticileri, ekonomik riski yüksek olan pamuğun üretiminin yerine yıllar itibari ile başka bitkilerin
üretimini yapabilmektedir. Girdilerin maliyetlerinin düşürülmesine yönelik yasal, ekonomik ve teknik çalışmaların yapılması önerilmektedir.
3. Diyarbakır ve Şanlıurfa illeri başta olmak üzere üretilen pamuk lifinin lif kalite değerlerinin yeterli düzeyde iyi
olmadığı bilinmektedir. Bu nedenle pamuk üretiminde kaliteye yönelik teknik ve ekonomik iyileştirme çalışmalarının yapılması kapsamında Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından pamuk üreticilerine lif kalitesine
yönelik sübvansiyonların yapılması önerilmektedir.
4. Tarım il ve ilçe müdürlüklerinde görev alan teknik elemanların genellikle destekleme çalışmalarında görev alarak
pamuk üreticilerine yönelik temel ve uygulamalı eğitimlere vakit ayıramadıkları için bu alanda oluşan boşluk,
bazı özel sektörlere ait teknik elemanlar ile doldurulmaktadır. Bu durumun da üretimde zaman zaman olumsuz
yansımaları görülebilmektedir. Pamuk üretiminde üreticilere yol gösterici olarak tarım il ve ilçe müdürlüklerinin
bu konuya hassasiyet göstermeleri ve pamuk üretim teknolojisinde yeni gelişmelerin çiftçilere doğru şekilde
aktarılmasına yönelik tedbirlerin alınması önerilmektedir.
5. Diyarbakır ve Şanlıurfa illerinde pamuk üretim potansiyelinin yüksek olması ve gün geçtikçe daha da yükseleceği belirtilmektedir. Pamuk üreticilerinin örgütlenmesine yönelik herhangi bir faaliyetin olmaması, girdi sağlayıcı, çırçır-presse işletmeleri ve tüccarlar kıskacındaki pamuk üretiminin istikrarını tehlikeye sokmaktadır. Pamuk üretimindeki istikrarın sağlanması ve daha iyi aşamalara gelmesi için ulusal/uluslar arası alanda uzmanlaşmış kooperatif birlikleri incelenerek benzer bir örgütlenme modelinin Diyarbakır ve Şanlıurfa illeri merkez olmak üzere uygulamaya yönelik çalışmalara başlanması önerilmektedir.
6. Diyarbakır ve Şanlıurfa illerinde pamukta standardizasyon ve kalite kontrolüne yönelik çalışmaların günümüz
teknolojik gelişmelere uygun olmadığı, bu konuda alıcı ve satıcı arasında yeterli güvenin sağlanmadığı, alım
ve satımın ilkel yöntemler ile devam ettiği, sektörün bu konuda olumsuz etkilendiği saptanmıştır. Sektörün
gelişiminin sağlanması için DTM Standardizasyon Genel Müdürlüğü tarafından çıkartılan 21 Ağustos 2009 tarihinde resmi gazetede ilan edilen 2009/37 ve 2009/38 sayılı tebliğlerin (tek balya sistemi) yürürlüğe girmesi için
çalışmaların yapılması, başta DTM Standardizasyon Genel Müdürlüğü ve ilgili Grup Başkanlıkları olmak üzere
revize edilerek gerekli nitelikli eleman ve alt yapının oluşturulması, Diyarbakır ve Şanlıurfa illerinde alıcı ve satıcı
arasında güven sağlayıcı olarak DTM, Ticaret Borsaları liderliğinde akredite olmuş lif kalite laboratuarlarının yapılmasına yönelik yasal ve teknik çalışmaların başlatılması önerilmektedir.
7. Diyarbakır ve Şanlıurfa illerinde üretilen pamuklarda hasadın hala büyük problem oluşturduğu, el ile hasat edilen
pamuklarda kontaminasyon, makine ile hasat edilen pamuklarda ise nem problemlerinin var olduğu saptanmıştır. Bu sorunların çözümüne yönelik yeterli sayıda makinenin tedarik edilmesi, makineli hasat için arazi tesviyesi ve uygun çeşit seçimi vb.. gerekli altyapının sağlanması konularında, ilgili eğitim çalışmalarının yapılması,
pamuklarda nem oranının düşürülmesi için çırçır-presse işletmelerine ilave ünitelerin (kurutucu, temizleyici vb..)
monte edilmesi gibi tedbirlerin alınmasına yönelik çalışmaların başlatılması önerilmektedir.
8. Diyarbakır ve Şanlıurfa illerinde pamuk üretiminde çok sayıda farklı genetik yapıdaki çeşitler ile çeşit kontaminasyonu oluşmuştur. Çeşit kontaminasyonu, üretimi azaltmasının yanında, üretim maliyetinin artmasına ve çırçır-presse işletmelerinin çok fazla çeşit karşısında depo kapasitelerinin yetersiz kalmasına neden olup, pamuk üretimini olumsuz etkilemektedir. Bu olumsuzlukların oluşmaması ve çeşit kontaminasyonunun çözülmesi için
Diyarbakır ve Şanlıurfa ekolojik koşullarına uygun ve verim-lif kalite özellikleri iyi daha az sayıda pamuk çeşidinin
üretiminin yapılarak çiftçilere dağıtılmasına yönelik uygulamalar için gerekli yasal ve teknik çalışmaların başlatılması önerilmektedir.
9. Diyarbakır ve Şanlıurfa illerinde pamuk üretim potansiyeli dikkate alındığında ekim, çapa gübreleme, ilaçlama ve
hasat makinesi sayılarının yetersiz olduğu görülmektedir. Bu konuda gerekli üretim için alt yapının sağlanarak
pamuk üreticilerine kooperatifleşme ve ortak makine kullanım yöntemlerinin geliştirilmesi yönünde yasal ve
teknik çalışmalara ivme kazandırılması önerilmektedir.
10. Diyarbakır ve Şanlıurfa illerinde üretim alanlarında var olan kadastro problemlerinin çözülmesi için devam etmekte olan toplulaştırma çalışmalarının bitirilmesi önerilmektedir.
11. Diyarbakır ve Şanlıurfa illeri başta olmak üzere pamuk üretiminde birkaç yılda bir kesici kurtlar, yaprak kurdu,
yeşil kurt, dikenli kurt, yaprak piresi, thrips gibi zararlıların epidemi yaptığı görülmüştür. Pamuk sağlığını tehdit
eden pamuk hastalık, zararlı ve yabancı otların tanınması ve mücadelesine yönelik eğitim, entegre ürün yönetimine yönelik çalışmaların yapılması; Diyarbakır Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Dicle ve
Haran Üniversitesi. Ziraat Fakültelerinin ortaklığında erken uyarı sistemlerinin kurulması ile ilgili gerekli alt yapı
ve çalışmaların başlatılması; biyolojik yöntemlerin pamuk hastalık, zararlı ve yabancı otlarının mücadelesinde
kullanılmak üzere Biyolojik Mücadele Araştırma ve Uygulama Merkezinin kurulması önerilmektedir.
12. Pamuk üreticilerinin korunmasına yönelik pamuk lifi ithalatının kısıtlanması için yasal tedbirlerin alınması önerilmektedir.
13. Bölgeler arası pamuk naklinin önlenmesine yönelik yasal tedbirlerin alınması önerilmektedir.
14. Diyarbakır ve Şanlıurfa ilerinde pamuk üretimi yapan üreticilerin pamuk üretim teknolojisi hakkında yeterli bilgiye sahip olduklarını bildirseler bile zaman zaman yanlış uygulamalar yaptıkları görülmüştür. Diyarbakır ve
Şanlıurfa ilerinde pamuk üretimi yapan üreticilere pamuk üretim teknikleri ile ilgili uygulamalı eğitim çalışmalarının yapılması önerilmektedir.
15. Diyarbakır ve Şanlıurfa illerinde faaliyet gösteren başta Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığına bağlı GAP Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü (Şanlıurfa) ile GAP Uluslar arası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü (Diyarbakır) bünyesinde görev yapan Pamuk Ar-Ge birimleri, Dicle ve Harran Ü. Ziraat Fakültelerinde Pamuk ile ilgili Ar-Ge birimleri ile özel sektör Ar-Ge birimlerinin alt yapılarının güçlendirilmesi ve işbirliği
olanaklarının artırılması önerilmektedir.
16. Tüm dünyada özellikle son yıllarda kendini iyice hissettirmeye başlayan iklim değişimi ile pamuk fenolojisinde
değişimler oluşmuş, üretim teknolojisinde uygulanan bazı Ar-Ge sonuçlarının geçerliliğinin azaldığı görülmüştür. Bu nedenle Diyarbakır ve Şanlıurfa illerinde pamuk fenolojisinin ortaya konulması ve pamuk üretim teknolojisinde uygulamaya yönelik Ar-Ge çalışmalarının yenilenmesi önerilmektedir.
17. Ulusal olarak pamuğun ekonomideki stratejik yeri ve önemi tekrar değerlendirilerek, ilgili tüm kurum ve kuruluşlar bir araya gelerek, pamuk sektörüyle ilgili politikaların oluşturulması ve sorunların çözümüne yönelik
mevcut durum analizi yapılması, sektörün öncelikleri, hedefleri, strateji eylem planı hazırlanmalıdır.
18. Üretilen pamuğun sağlıklı koşullarda, kalitelerine göre uygun ücretlerle depolanmasını sağlayarak hem ülke içi
hem de uluslar arası talepleri zamanında karşılamak ve piyasaları düzenlemek için pamukta lisanslı depoculuk
sistemi yaygınlaştırılmalıdır.
19. Pamuk üretiminin yönlendirilmesi çalışmalarında ileri elektrik, elektronik, iletişim, bilgisayar ve uydu teknolojilerinden faydalanılması önerilmektedir.
20. Pamuk Ar-Ge çalışmalarını yürüten kurum/kuruluşların alt yapılarının iyileştirilerek, uluslar arası Ar-Ge kurumları ile işbirliğinin artırılması yönünde olanaklar sağlanması önerilmektedir.
Etiketler
Bunlarda İlginizi Çekebilir