EYT, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda kabul edildi
Emeklilikte Yaşa Takılanlara ilişkin düzenlemeleri içeren kanun teklifi, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda kabul edildi
Komisyon, AK Parti Bingöl Milletvekili Cevdet Yılmaz başkanlığında toplandı.
Teklif sahibi olarak komisyona bilgi veren AK Parti Grup Başkanvekili Muhammet Emin Akbaşoğlu, kanun teklifini Cumhur İttifakı olarak hazırladıklarını söyleyerek, EYT ile “muazzam bir dokunuş, müjdeli bir düzenleme yaptıklarını” belirtti.
Akbaşoğlu, EYT’lilerin, AK Parti ve MHP grup başkanvekillerini ziyaret ederek, “Biz primimizi, çalışma süremizi doldurduğumuz halde 1999’da gelen yaş şartı nedeniyle evde oturuyor, yaşımızı bekliyoruz. Yaşımız ilerlediği için farklı iş yerlerinde çalışamıyoruz, bundan dolayı mağduriyet yaşıyoruz. AK Parti buna neden olmadı ama sizden istirhamımız bunun çözümlenmesi.” şeklindeki taleplerini ilettiğini aktardı.
Plan ve Bütçe Komisyonunda milletin beklediği teklifi görüştüklerini vurgulayan Akbaşoğlu, “Bu, büyük bir müjde; bu müjdeyi sevinçle karşılayan milyonlarca çalışanımız var ancak bunu değersizleştirmek, amacından saptırmak isteyen, hakikate iftira atarak gerçekliği örtmeye çalışanlar da var. Bu da ‘teklifle yeni bir şart getirildiği’ yalanı. Bu, apaçık bir yalan. Ortaya koyduğumuz teklifle yeni şart yani ‘kademeli prim şartı’ getirildiği sözü iftiradır, yalandır, teklif sahiplerine bühtandır. Teklifimizde hiçbir eksiklik yok.” ifadesini kullandı.
Teklifin basit, sade, uygulanabilir, en geniş kapsamlı ve eşitlikçi olduğunu belirten Akbaşoğlu, şunları kaydetti:
“Prim gün sayısı, çalışma süresi ve yaş şartından iki şartı yerine getirenler yani prim gün sayısını ve çalışma süresini dolduran istinasız herkes emekli olmaya hak kazanacak. Yaptığımız düzenlemenin özü bu. Başka bir şart ilave etmek asla söz konusu değil. Bunu kim söylüyorsa bu düzenlemeye, düzenleme sahiplerine iftira atıyor demektir. Herkes müfteri olmaktan uzak olmalı. ‘Siz bu teklifle yeni mağduriyetler oluşturuyorsunuz’ demek iftiradır, kamuoyunu yanıltmaya dönük bir dezenformasyondur.
Teklifle, 1999’dan önce geçerli olan şartlardan birini, yaş şartını kaldırıyoruz; diğer iki şartı taşıyanların hepsini emekli ediyoruz. Cumhurbaşkanımız tarafından kamuoyuna deklare edilen neyse bunu kanun teklifine dönüştürerek konuyu basit, yalın şekilde düzenledik. Yaş şartını kaldırdık, yaklaşık 5 milyon insanın emekli olabilmesini düzenledik. Bu yıl 2 milyon 250 bin kişinin mevcut mevzuata göre yürürlükte olan prim gün sayısı ve çalışma süresi dikkate alınarak emekli olabilme hakkını getiriyoruz. Bu, 10 milyon vatandaşımıza dokunmak demek. Böyle büyük müjdeli bir haber kimi çevrelerde paniğe ve meseleleri çarpıtmaya neden oldu.”
CHP milletvekilleri, görüşmelere geçilmeden önce, EYT’lilerin mağdur olmaya devam ettiğini öne sürerek, düzenlemenin “prim gün sayısı mağduru”, “çıraklık ve stajyerlik mağduru” ile “deprem mağduru” ortaya çıkaracağını dile getirdi ve teklifin kapsamının genişletilmesini istedi.
AK Parti Uşak Milletvekili İsmail Güneş, “Önce Genel Başkanınızın, CHP’li belediyelerden işçi çıkarılmayacağına ilişkin sözlerinin arkasında durun. Tribünlere oynuyorsunuz.” dedi.
AK Parti Erzurum Milletvekili İbrahim Aydemir, “Sizin ‘millet’ diye bir derdiniz yok, sadece şov yapıyorsunuz. Bu ülke şov yapanla iş yapanı çok iyi bilir.” değerlendirmesinde bulundu.
Bunun üzerine, AK Parti ile CHP milletvekilleri arasında karşılıklı laf atmalar yaşandı.
CHP Muğla Milletvekili Süleyman Girgin’in, “Kemal Kılıçdaroğlu söylüyor, siz yapıyorsunuz” demesi üzerine AK Parti İzmir Milletvekili Yaşar Kırkpınar, “Kılıçdaroğlu’nun sözü geçiyorsa önce aday olsun.” karşılığını verdi.
Girgin, “Aday olacak zaten” derken, CHP Uşak Milletvekili Özkan Yalım ise “15 Şubat’tan sonra görürsünüz.” ifadesini kullandı.
Basın mensuplarının yoğun ilgi gösterdiği komisyon toplantısında, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı, Sosyal Güvenlik Kurumu, sendika ve STK temsilcileri de yer alıyor.
Teklif sahibi olarak komisyona bilgi veren MHP Grup Başkanvekili Erkan Akçay, “Uzun süredir önemli gündem başlıklarından biri olan Emeklilikte Yaşa Takılanlar konusunun kalıcı olarak çözülmesinin heyecan ve gururunu yaşıyoruz.” dedi.
Cumhuriyetin 100. yılına doğru emin adımlarla ilerlerken farklı sosyal kesimlerden vatandaşların haklı beklentilerinin bir program dahilinde adım adım hayata geçirildiğini söyleyen Akçay, 2023’te 2 milyon 250 bin çalışanı doğrudan, yaklaşık 5 milyon vatandaşı dolaylı olarak ilgilendiren düzenlemenin, bu önemli adımlardan olduğunu dile getirdi.
Akçay, bu önemli çalışmanın her aşamasını yakından takip eden Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’ye teşekkürlerini iletti.
Konuyla ilgili kamuoyu önünde açık ve şeffaf şekilde sendikaların, sivil toplum kuruluşlarının görüşleri alınarak planlı bir çalışma süreci başlatıldığını anlatan Akçay, sürecin teknik boyutunun sağlam bir zemine oturması için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bünyesinde Çalışma Grubu kurulduğunu, Hazine ve Maliye Bakanlığının da katılımıyla teklifin etki analizi yapılarak organize bir çalışma yürütüldüğünü ifade etti.
EYT düzenlemesine ilişkin kanun teklifi çalışmasının, yasama ve yürütme arasındaki yüksek koordinasyonla tamamlandığını ve TBMM’ye sunulduğunu anımsatan Akçay, şunları kaydetti:
“Kanun teklifi, üç temel sütun üzerine inşa edildi. Birinci sütun, yaş şartının kaldırılması. Böylece ilk sigortalı olduğu tarih 9 Eylül 1999 öncesi olan; SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı dahil tüm emeklilikte yaşa takılanlar düzenlemeden yararlanabilecek. İkinci sütun, emekli olduktan sonra aynı iş yerinde 10 gün içerisinde çalışmaya başlayanlar için yüzde 5 destek primi sağlanması. Bu düzenlemeyle işçi ve işverenlerimiz desteklenerek çalışma hayatının sürekliliği sağlanacak; ekonomimizin yatırım, ihracat ve istihdam odaklı büyüme koşulları muhafaza edilecek. Düzenlemenin üçüncü temel sütunu ise kadroya alınan işçiler ile işçi statüsüne geçirilenlerin emekli olmaya hak kazanmaları halinde iş sözleşmelerinin feshini ve emekli olmalarını zorunlu tutan düzenlemenin yürürlükten kaldırılmasını kapsıyor. Teklifin bütününe baktığımızda bir yandan Anayasa’nın 60. maddesinde yer alan vatandaşlarımızın sosyal güvenlik hakları perçinlenirken diğer yandan sosyal güvenlik sistemimizin aktüeryal dengesi korundu.”
EYT konusunun, hukuki, siyasi, iktisadi ve sosyal yönleri bulunan çok boyutlu bir mesele olduğuna dikkati çeken Akçay, “Cumhur İttifakı’nın paydaşları olarak bu meselenin enine boyuna, tüm yönleriyle objektif olarak ele alınması ve kökten çözülmesi için yoğun çabalar sarf ettik. 3600 ek gösterge meselesi çözüldü, çok sayıda meslek grubunun emekli maaş ve ikramiyeleri artırıldı. Yaklaşık 500 bin sözleşmeli kamu personelimize kadro imkanı sağlandı. İnşallah, bugün görüşmelerine başladığımız EYT meselesi de çözülerek gündemden çıkarılacak.” değerlendirmesinde bulundu.
Komisyona bilgi veren Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) Başkanı Kürşad Arat, Türkiye’de en son emekli olanların ortalama yaşının 54, EYT’li olarak tanımlanan grubun yaş ortalamasının ise 48,5 olduğunu belirtti.
Nüfusun yaşlanmasıyla emekli sayısında da bir artış olduğunu dile getiren Arat, 2000’lerin başında 6,5 milyon seviyesinde olan SGK’den emekli maaşı alanların sayısının bugün itibarıyla 13,9 milyon kişiye ulaştığını kaydetti.
Arat, aktif/pasif sigortalı oranının ise 2’ler civarında olduğunu açıkladı.
EYT düzenlemesinin SGK’nin mali yapısına etkisine değinen Arat, “SGK’de bugün itibarıyla gelirlerin giderleri karşılama oranı yüzde 96,2. Bu oran yüzde 100 olmadığı için ister istemez SGK açığı var. Bu açık tarihin en düşük seviyesinde yani yüzde 0,30 düzeyinde.” diye konuştu.
Kürşad Arat, EYT’li kapsamına girmek için 8 Eylül 1999 ve öncesinde sigortalılık başlangıcı, prim günü ile sigortalılık süresini doldurmuş olma, 1999’da gelen yaş şartını sağlamama şartlarını karşılamak gerektiğini dile getirerek, “2 milyon 250 bin kişi bu şartları sağlıyor. Bu tanımda olanları EYT’liler olarak görüp buna göre maliyet hesaplarını ve kişi sayını hesapladık.” bilgisini verdi.
EYT’nin maliyetinin unsurlarını anlatan Arat, şunları kaydetti:
“Emekli aylığı yani emekli olduktan sonra ödeyeceğimiz maaş, bir maliyet unsuru. İkincisi, prim kaybı yani bu kişilerin hepsi emekli olur ve hiç çalışmazlarsa SGK’nin bundan kaynaklanacak bir sigorta prim kaybı olacak, bu da maliyetimiz oluyor. Üç, bayram ikramiyesi; bu yasalaştıktan sonra her iki bayram ikramiyesini de almaya hak kazanıyorlar. Dört, 4/A’lar, SSK’liler açısından düşündüğümüzdeki maliyetin unsuru şu: Burada kamu işçileri de var. Kamu işçilerinin hem maaşı hem de bunlara ilişkin bir kıdem tazminatı var. Bunların işten ayrılmasından kaynaklanan bir maaş tasarrufu var. Bunun yanında emekli olanların yerini alacakların bir maaş yükü var. Bunun konsolide etkisi, kamu personel bütçe etkisini de 9,5 milyar olarak görüyoruz. 4/A’lılar için toplam net etkinin 131 milyar lira olmasını öngörüyoruz.
EYT’li olarak tanımladığımız, bu şartları sağlayanların ne kadarının çalıştığına baktığımızda bunların yüzde 87’si çalışıyor yani emekli olduktan sonra da büyük ihtimalle çalışmaya devam edecekler. Teknik olarak bunlarda bir prim kaybı olmasını beklemiyoruz. Aynı kişilerin muhtemelen çalışıyorlarsa emekli olduktan sonra da çalışmaya devam edeceğini bekliyoruz. 4/A’lılar için prim kaybı olmayan maliyetin 194,4 milyar, prim kaybının olması durumunda ise maliyetin yaklaşık 255 milyar arasında olmasını öngörüyoruz. Ama net rakam mümkün değil çünkü emekliliği hak ettiği halde bu grup içerisinde yer alıp emekli olmayı tercih etmeyecek insanlar olabilir.”
Arat, aylık bağlama oranında bir değişiklik olmayacağının altını çizerek, “Asgari emekli maaşı 5 bin 500 lira. Mevcut sistemde prim ödeme gün sayısına, hizmet yılına, çalıştığı sigorta koluna ve kazancına göre herkese ayrı maaş bağlanabiliyor, kişi bazında değişiyor.” ifadelerini kullandı.
EYT’lilerin emeklilik işlemlerinin ne kadar sürede tamamlanacağı, yeterince personel olup olmadığı konusuna da açıklık getiren Arat, “Uzun süreden beri bunun teknik altyapısını çalışıyoruz. Talepleri alıp en hızlı şekilde sisteme sokacağız.” diye konuştu.
Teklifin tümü üzerinde söz alan CHP Malatya Milletvekili Veli Ağbaba, “Sandık korkusu olmasaydı EYT’nin getirilmesi mümkün değildi.” dedi.
Söz konusu EYT düzenlemesi ile yeni mağduriyetlerin ortaya çıkacağını söyleyen Ağbaba, “Kanun teklifinde Bağ-Kur’larının tescil sorunu, 9 bin gün prim ödeme eşitsizliği, çırak ve stajyerlerinin SSK başlangıç talepleri yok. Bir gün bile olsa kademeli emekliliğe takılanların sorunlarıyla ilgili düzenleme yok; yani insanlar bir günlük farkla 17 yıl daha fazla çalışmaya devam edecek. Bu düzenlemeye ‘mağduriyete takılanlar’ teklifi diyebiliriz. Teklifi, ‘prime, staja, kademeli emekliliğe, depreme, Bağ-Kur tescile takılanlar’ diye de adlandırabiliriz.” ifadelerini kullandı.
Teklifle “5795’e çıkan prim sorununun ortaya çıkacağını” söyleyen Ağbaba, şöyle devam etti:
“Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, ‘Prime takılanlar olmayacak’ dedi. Şimdi bu sözü nereye koyacağız? İnsanlar 5000 gün prim yerine 5975 gün prime kadar emekli olmak zorunda kalacaklar. İnsanlara hayaller kurdurdunuz ama bu kanun teklifi insanların 5975 gün yani 2 yıl 7 ay daha beklemelerini gerektiriyor. İnsanlar sizlere güvendi, aralık ayında eksik prim günü için borçlandı; kimi kredi çekti kimi arabasını sattı ama şimdi insanların umutlarıyla oynanmış durumda. Yıllardır emeklilikte yaşa takılan çalışanlar şimdi de Cumhur İttifakı’nın prim oyununa takıldı. 7 aydır kamuoyundan neden sır gibi saklandığı anlaşılıyor. Burada bir alicengiz oyunu olduğunu görüyoruz. Kanun teklifinin bu haliyle kabul edilmesi mümkün değil. Emeklilik hakkı için kademeli prim sistemi kabul edilemez.”
HDP Diyarbakır Milletvekili Garo Paylan, EYT’lilerin, 24 yıldır mücadeleyi sürdürdüğünü dile getirdi.
AK Parti ve MHP’nin “kademeli prim şartında ısrarcı olması durumunda EYT’lilerin, kısmi bir başarıyla karşı karşıya kalacağını” ifade eden Paylan, “Bir sorunu çözerken mutlaka bir sorun alanı bırakıyorsunuz. Tam çözüm yok çünkü ‘O insanlar mücadelelerine devam etsinler, seçimden sonra bakarız’ gibi yarım yamalak bir çözüm üretiyorsunuz.” değerlendirmesini yaptı.
EYT’lilerin, “8 Eylül 1999 öncesi hangi şartlarda emekli oluyorsak aynı şartlarla emekli olmak istiyoruz” dediğini belirten Paylan, “8 Eylül 1999 öncesi kadınlarda 20, erkekler 25 yıl tamam ancak 5000 olan prim ödeme gün sayısını 5975 güne çıkarıyorsunuz. Bu bir skandal.” ifadesini kullandı.
İYİ Parti Erzurum Milletvekili Muhammet Naci Cinisli, teklifin, milyonlarca vatandaşın beklediği bir soruna çare niteliğinde olmadığını söyledi.
“Yeni mağdurlar yaratan bir teklifle karşı karşıya olduklarını” savunan Cinisli, “Milletin karşısında hiçbir siyasi duramaz. Bunun en özel örneğini yaşıyoruz.” dedi.
Cinisli, yıllardır EYT’nin karşısında olduğunu söyleyen siyasilerin, seçime üç gün kala bu hakkı iade edeceklerini söylediğini dile getirdi.
Prim gün sayısı konusunda hayal kırıklığı yaşayanlar ile deprem mağdurlarının da kapsama alınmasını isteyen Cinisli, teknik sıkıntılara kulak verilerek, teklifin komisyon aşamasındayken daha geniş kitlelere hitap edecek şekilde değiştirilmesini talep etti.
MHP Konya Milletvekili Mustafa Kalaycı da yaklaşık 5 milyon EYT’linin yaş sorununun çözüleceğini belirterek, “Bunun takdir edilmesi lazım. ‘Emeklilikte Yaşa Takılan’ diyoruz, bu düzenlemeyle yaşa takılmayı kaldırıyoruz.” dedi.
Düzenlemenin takdir edilmesi ve “Allah razı olsun” denilmesi gerektiğini vurgulayan Kalaycı, şöyle devam etti:
“Düzenlemenin nasıl sulandırılmaya, sabote edilmeye çalışıldığını; kimin iyi niyetli ve samimi olduğunu kimin istismar siyaseti izlediğini görüyoruz. EYT’lilerin sevincini ve memnuniyetini zedeleme, düzenlemeyi değersizleştirme çabası sarf edenleri görüyoruz. Algı operasyonu yapılmaya çalışılıyor. ‘Maaş düşecek’ deniyor. Maaş hesabında hiçbir değişiklik yok, aynı emekli aylığı bağlama sistemi devam ediyor. SGK mevzuatını bilenler, bunun olmayacağını çok iyi bilirler.
‘8 Eylül ve öncesini kapsıyor, 9 Eylül’deki mağdur, bunu 31 Aralık 1999’a çekelim’ deniyor. Bunun önünü alamayız. ‘Maaşlar mayısta bile alınamayacak’ deniyor. Burada maksat samimiyet değil. SGK ile defalarca görüştüm, kurum artık teknolojik altyapıya sahip. Kurum yetkilileri, ‘Düzenleme bu ay yapılsın, mart ayında bağlayacağız’ diyor. Hal böyleyken neden kafa karıştırılmak isteniyor, anlamak mümkün değil.”
Sosyal güvenlik sistemine yönelik bazı sorun ve beklentilerin olduğunu, MHP olarak bunları zaman zaman dile getirdiklerini anlatan Kalaycı, “Bağ-Kur’luların durumu, 9000 gün prim meselesi: Bağ-Kur’lu yanında çalıştırdığı kişiden daha çok prim ödüyor. Ama bu, bu kanunla getirilen bir şey değil. Bağ-Kur kurulduğu günden beri durum bu. Bunun düzeltilmesi lazım, bunu söylüyoruz. Staj ve çıraklık sürelerinin hizmetten sayılması konusu. Bu da MHP olarak beyannamelerimizde yer verdiğimiz bir konu. Bunların ayrı değerlendirilmesi lazım. İnşallah sıra bunlara da gelecek. 2000 öncesi vergi mükellefiyeti olmayanların, bu süreleri borçlanabilmesi konusu. Bu da önemli. Bunlar sosyal güvenlik sistemi içinde yaşanan bazı sorunlar ve bir kısım haklı beklentiler ve talepler. Bunlarla ilgili düzenlemeler gelecekte mutlaka yapılır.” açıklamasını yaptı.
Teklifle, emekli olduktan sonra aynı iş yerinde 10 gün içinde tekrar işe başlayan bütün çalışanlar için yüzde 5 destek primi verileceğini hatırlatan Kalaycı, “10 günü yetersiz görüyoruz, artırılması lazım; 1 aylık bir süre uygun olur. Bu yükü çekecek olan SGK çalışanları gerçekten geceli gündüzlü çalışacak. Bunu biliyoruz, bir yandan EYT diğer yandan yapılandırma. Sayın Cumhurbaşkanımızın bu konuda fazla çalışmayla ilgili bir tasarrufu olacağı yönünde bize gelen bilgi var.” dedi.
AK Parti Ankara Milletvekili Orhan Yegin de AK Parti siyasi hayatta yokken çıkarılan bir kanunla oluşan EYT sorununun, “AK Parti tarafından üretilen bir problem” olduğu iddiasını sürekli duyduklarını, bu konuda kendilerine haksızlık yapıldığını söyledi.
Bu meselenin çözümü için Cumhur İttifakı olarak öncülük ettiklerini ve düzenlemeyi Meclise getirdiklerini vurgulayan Yegin, şunları kaydetti:
“Bugün bu teklifi ‘seçim yatırımı yapıyorlar’ noktasına getiriyorlar. Biz iktidarız, ağzımızdan çıkan her cümleyi vatandaş dikkatle takip eder. Siyaset kurumu olarak hepimizin kuracağı her cümle vatandaşta umut doğurur. Bu meseleler her yönüyle tartışılmadan, ‘Şöyle yapacağız, böyle yapacağız, şu şekilde çözüyoruz’ dediğimizde vatandaş çözüleceğini umar, çözülmediği her gün vatandaş için umutsuzluktur, vatandaş için mağduriyettir; asıl mağduriyet de işte budur. Bu yüzden buna neden olmayalım. İyi tartışalım, sosyal güvenliğe ilişkin meseleleri ancak istişareler tamamlanıp gerçek bir çözüm metni, mutabakat metni ortaya çıktığında vatandaşa hep beraber ‘İşte şu minvalde meseleyi çözeceğiz’ diyelim.”
Teklifin tümü üzerindeki görüşmelerde, kamu kurum ve kuruluşları ile işçi ve işveren sendikaları temsilcileri görüş ve taleplerini dile getirdi.
Emekleri Yasalara Takılanlar Derneği (EYTADER) Genel Başkanı Nalan Esmeray, EYT düzenlemesinin, beklentilerin çoğunluğunu karşıladığı söyledi.
Emeklilikte Yaşa Takılanlar Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği Başkanı Gönül Boran Özüpak ise “Emeklilikte Yaşa Takılanlardık, bu kanun teklifiyle ’emeklilikte prime takılanlar’ olduk.” dedi.
Teklifin çözüm olmadığını, EYT’lilere yeniden mağduriyet yaşatacağını savunan Özüpak, “Amacımız, 8 Eylül 1999 haklarımız neyse şartsız, koşulsuz, formülsüz haliyle tastamam onu istiyoruz.” ifadesini kullandı.
Emekli maaşında taban olarak 5 bin 500 liranın alındığını dile getiren Özüpak, “Asgari ücret 8 bin 500 lira. 30 yılın ardından alın terimizin karşılığı olarak 5 bin 500 lira istemiyoruz.” şeklinde konuştu.
Bolu, Düzce, Sakarya Emeklilikte Yaşa Takılanlar Derneği Başkanı Mehmet Ali Çelik, kanun teklifinin bir an önce yasalaşması konusunda hemfikir olduklarını dile getirdi.
İzmir Emeklilikte Yaşa Takılanlar Sosyal Yardımlaşma Dernek Başkanı Doğan Türker, 23 yıldır süren mücadelenin en büyük kısmı olan yaşa takılmanın sona ereceğini belirtti.
Emeği geçenlere teşekkür eden Türker, geride kalan mağduriyetlerin de en kısa zamanda çözüleceğini umut ettiklerini kaydetti.
Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) Genel Sekreteri Akansel Koç, teklifle emekli olduktan sonra aynı iş yerinde 10 gün içinde tekrar işe başlayan bütün çalışanlar için yüzde 5 destek primi verileceğine işaret ederek, teşekkürlerini iletti.
Koç, “5 puan teşviği dışında 2 puanlık bir sosyal güvenlik destekleme primi farkımız var, bunun giderilmesini istiyoruz. Emekli olup belki çocuklarıyla vakit geçirmek isteyen çalışanlarımız olacak; 10 günlük süre çok kısıtlı, bu sürenin uzamasıyla ilgili de talebimiz var.” diye konuştu.
Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu (KESK) Genel Sekreteri Şenol Köksal ise düzenlemenin 8 Eylül 1999 öncesi haliyle yapılmasını talep etti.
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) emekçilerinin işlerini insanüstü çabayla yürütmesinin istendiğini dile getiren Köksal, “Madem bu kadar iş yükü getiriyoruz, bu çalışanların maaşları iyileştirilmeli, hiç değilse bu dönemde iki maaş ücret verilmeli.” dedi.
Türkiye Kamu-Sen Genel Başkan Yardımcısı Türkeş Güney, 2 milyon 250 bin vatandaşı ilgilendiren, uzun zamandır gündemde yer alan bir konunun çözülmesinin önemli olduğunu vurguladı.
Bu düzenlemeyi SGK personelinin hayata geçireceğine dikkati çeken Güney, “Yıllık aylık bağlama oranı kapasitesi 400 bin olan SGK’den kısa bir zamanda 2 milyon 200 bin dosyaya aylık bağlanmasını isteyeceğiz. Bu nedenle yasal düzenlemenin güzelliğine, iyiliğine uygun olabilmesi için SGK personelimizin moralini, motivasyonunu mutlaka düzeltmemiz lazım.” değerlendirmesini yaptı.
Hak-İş Genel Sekreter Yardımcısı Erdoğan Serdengeçti de kanun teklifiyle 1999 öncesi sigortalıların emekliliğe erişimine ilişkin düzenlemeyi olumlu bulduklarını ve desteklediklerini söyledi.
Türk-İş Konfederasyonu Sosyal Güvenlik Danışmanı Barış İyiaydın, EYT düzenlemesinin hayırlı olmasını diledi.
Kanun teklifiyle 5000 prim gün koşulunun kademeli olarak 5975 çıkarılması konusunda mağduriyetlerin yaşandığına değinen İyiaydın, “Borçlanmalar, hizmet borçlanmaları vatandaşlar tarafından borç alınarak yapıldı ve bu konuda ciddi bir mağduriyet yaşandığına dair bize dönüşler oluyor. 5975 güne çıkarılması konusunda uygulamada ciddi sorunlar var.” sözlerini sarf etti.
Geçici çalışan işçilerin, sürekli işçi kadrosuna geçtiğini ancak sürekli işçi kadrosuna geçmeyen, halen geçici çalışmaya devam edenlerin olduğuna işaret eden İyiaydın, şöyle konuştu:
“Onların da bu EYT kapsamına alınması ve emekliliğin zorunlu hale getirilmemesi gerekiyor. Staj ve çıraklık başlangıcının sigorta başlangıcı sayılmasını Türk-İş olarak önemli görüyoruz. 1999 Marmara depreminde, ağustos ayında işe başlangıç yapan depremzedeler var ancak bu depremzedelerin o dönemde SGK’nin ve diğer kamu kurumlarının yıkılması ya da faaliyetini durdurması nedeniyle işe başlangıçları yapılamadı. Ellerinde herhangi bir belge olmadığı için mahkemelerde zaman aşımı sürecine takılıyorlar. Bu depremzedelerin de mağduriyetleri konusunda bir düzenleme yapılması teklifimiz var.”
Türkiye Genç İş İnsanları Derneği (TÜGİAD) Genel Başkanı Nilüfer Çevikel, yeteri kadar kalifiye eleman ve çalışacak insanın bulunmadığını söyleyerek, “Bir kişinin en etkin olduğu zaman en tecrübeli olduğu zaman aslında 40 ila 55 yaş arası. Bu bağlamda EYT ile insanların emekli olup çalışmaktan vazgeçmesi aslında bizim tedirginliğimizdi.” dedi.
Çevikel, bu anlamda kendilerine verilen her desteğin kıymetli olduğunu kaydetti.
Türkiye Emekliler Derneği (TÜED) Genel Başkanı Kazım Ergün, “23 yıldır süren bir ızdırabın ortadan kalkması noktasında emeği geçen herkesi tebrik ediyorum.” dedi.
Emeklinin tarifini her platformda yaptıklarını dile getiren Ergün, “Emekli; eli nasırlı, ağzı dualı, yüzü nurlu, platin saçlı hanımefendilerdir, beyefendilerdir. Ülkenin annesidir, babasıdır. Onları mutlu edeceğiniz için dualarını alacaksınız.” şeklinde konuştu.
AK Parti Grup Başkanvekili Mustafa Elitaş, teklifin tümü üzerindeki görüşmelerin tamamlanmasının ardından milletvekillerinin eleştirilerine cevap verdi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, 28 Aralık 2022’de EYT konusunda yaptığı açıklama doğrultusunda 8 Eylül 1998 öncesi sistemde bulunan 4A, 4B, 4C’li toplam sigortalı sayısının 4 milyon 787 bin 297 olduğunu söyleyen Elitaş, “Bunların arasında 2023 yılı içinde emekli olacak sigortalı sayısı 2 milyon 246 bin 378; yaş hariç diğer şartları ileride dolduracak sigortalılar 2 milyon 540 bin 919.” dedi.
Yaklaşık 5 milyon kişinin yüzde 50’ye yakın kısmının 2023’te EYT düzenlemesinden yararlanacağını belirten Elitaş, 4A kapsamında olanların 1 milyon 661 bin, 4B kapsamında olanlar 88 bin 626, 4C kapsamında olanların ise 496 bin 151 kişi olduğunu aktardı.
Tahminlere göre, 4A kapsamında 1 milyon 661 bin kişinin önemli bir kısmının, 2017’de taşerondan kadroya geçenler olduğunu anlatan Elitaş, “Şu andaki rakam 750 bin civarında. Bunların ne kadarının EYT’li olduğu konusunda belediyelerde oldukları için tam fikir sahibi değiliz. Belediyelerde 400 bin, kamuda da yaklaşık 300 bin civarında taşerondan kadroya geçen var. Şahıslar adına yapılan simülasyonda 2 milyon 246 bin kişi içinde ne kadarının, taşerondan kadroya geçenler kapsamında olduğunu ayırmak biraz zor.” ifadelerini kullandı.
EYT kapsamındaki 2 milyon 246 bin kişinin cinsiyet dağılımını paylaşan Elitaş, “4A kapsamında 279 bin 261 kadın, 1 milyon 382 bin 340 erkek çalışanımız var. 4B kapsamında yani Bağ-Kur’lu olanlar; 10 bin 645 kadın, 77 bin 981 erkek. 4C kapsamında kamuda çalışanlara baktığımızda 187 bin 933 kadın, 308 bin 218 erkek.” dedi.
EYT kapsamındakilerin ortalama yaşının 48 olduğunu dile getiren Elitaş, “Teklifin, gelecek hafta salı günü Genel Kurulda görüşmelerine başlayacağız. Muhtemelen aynı gün yasalaştırırız. Cumhurbaşkanı’mız en yakın zamanda Resmi Gazete’de yayımlarsa muhtemelen mart ayı içinde SGK bunların emeklilik işlemlerine başlamış olacak. Mart ayından itibaren aylıklarını alacaklar. Aylık bağlama belki teknik nedenlerden dolayı gecikebilir. 20 gün sonra aldı diyelim, bir önceki ayı toplu olarak alacak. Ödemelerde gecikme olmasına rağmen hak kaybını getirilmiyor.” bilgisini verdi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, 28 Aralık 2022’de EYT konusunda “Yaş kısıtı olmayacak.” dediği andan itibaren vatandaşların büyük bir kısmının borçlanma yapmak için 28-29-30-31 Aralık’ta SGK’ye müracaat ettiğini anımsatan Elitaş, “Bu 4 günlük süre içinde 1 milyon 100 bin kişi SGK’ye müracaat ederek borçlanma için tahakkukta bulundu. 4 gün içinde tahakkuk 44 milyar lira ama tahsilat olmadı. Şubat ayının sonuna doğru ödemelerini gerçekleştirmiş olacaklar. 4 milyon 787 bin kişi içinde ‘Biz Emeklilikte Yaşa Takıldık’ diyen bir kesim, ‘Bizi hemen emekli edin.’ diyor ama taşerondan kadroya geçen 750 bin kişi de ‘Emekli olmak istemiyoruz.’ diyor.” ifadelerini kullandı.
Süleyman Demirel’in Başbakan, Mehmet Moğoltay’ın Çalışma Bakanı olduğu 20 Şubat 1992’de kanun çıkarıldığını, 55 yaş şartının kaldırıldığını hatırlatan Elitaş, şöyle devam etti:
“O dönemde 21 Ekim 1992’de ‘Yaş yükselmezse bu karadelik büyüyor, bu gidişle emeklilere maaş bile ödememiz mümkün değil.’ Kanunun çıkışından 8 ay sonra. Kim söylüyor bunu? Sayın Kemal Kılıçdaroğlu. O zaman SSK Genel Müdürü. 14 Mayıs 1994, ‘100 trilyon borcu olan SSK’yi ancak geç emeklilik kurtarır. Bu durumda 60 yaş şart.’ Bunu da Sayın Kemal Kılıçdaroğlu söylüyor. 29 Ocak 1998, ‘Emekli sayısı her yıl yüzde 3,5 artıyor. Emeklilik yaşı 80 de olsa SSK kurtulamaz. Ekonomik önlemler alınmalı.’ Bunu da Kemal Kılıçdaroğlu söylüyor. Kanun, Eylül 1999’da çıkıyor yani yaklaşık 1,5 yıl sonra Sayın Kemal Kılıçdaroğlu, SSK Genel Müdürüyken bunu yapıyor. Sayın Kılıçdaroğlu, 1999’da SSK Genel Müdürü. Sayın Kılıçdaroğlu bürokratken gerçeklerle bakarken, rakamlarla yüzleşirken böyle bir düzenlemenin yapılmasının şart olduğunu söylemiş. Şimdi yine o günlere bakıyoruz. Sayın Kılıçdaroğlu, 1997’de Çalışma Bakanlığı Müsteşar Yardımcılığı yaptığı dönemde 10 aylık olan torunu Duru’yu sigortalı olarak çalıştırmış.”
CHP milletvekillerinin, Elitaş’ın sözlerine tepki göstermesi üzerine AK Parti ile CHP milletvekilleri arasında tartışma çıktı.
Karşılıklı laf atmaların sürmesi üzerine Elitaş, kendisine tepki gösteren CHP milletvekillerine, “Niye alınganlık gösteriyorsunuz? Gerçekler sizi neden rahatsız ediyor? Gerçekler o kadar acı ki ayağa zıplatıyor.” karşılığını verdi.
Yaklaşık 9 saat süren teklifin tümü üzerindeki görüşmelerin tamamlanmasının ardından maddelerinin görüşmelerine geçildi.
Cumhur İttifakı milletvekillerinin imzasını taşıyan teklif, 4 maddeden oluşuyor.
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na eklenen geçici maddeyle, ilgili kanunlara göre, teklifin yürürlük tarihinden sonra aylık bağlanması talebinde bulunanlardan yaşlılık veya emekli aylığı bağlanacak olanlar, söz konusu hükümlerde yaş dışındaki diğer şartları taşımaları halinde yaşlılık veya emekli aylığından yararlanacak.
Bu hüküm esas alınarak geriye dönük herhangi bir ödeme yapılmayacak ve geriye dönük hak talep edilemeyecek.
İlk kez yaşlılık veya emekli aylığı bağlananlardan, yaşlılık veya emekli aylığı talebi nedeniyle işten ayrılış bildirgesi verilenlerin işten ayrılış tarihini takip eden 10 gün içinde en son çalışılan özel sektör iş yerinde sosyal güvenlik destek primine tabi çalışmaya başlamaları halinde, çalışılmaya başlandığı tarihten itibaren, sosyal güvenlik destek primi işveren hissesinin 5 puanlık kısmına isabet eden tutar Hazinece karşılanacak.
Sosyal güvenlik destek primi işveren hissesi indiriminden yararlanılan sigortalının işten ayrılması halinde bu indirimden tekrar yararlanılamayacak.
Kamu kurum ve kuruluşlarında kadroya alınan işçiler, il özel idareleri ve belediyeler ile bağlı kuruluşlarında ve bunların üyesi olduğu mahalli idare birliklerinde, birlikte veya ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlası il özel idareleri, belediyeler ve bağlı kuruluşlarına ait şirketlerde işçi statüsüne geçirilenlerin; emeklilik, yaşlılık veya malullük aylığı almaya hak kazanmaları halinde, çalıştırıldıkları kamu kurum ve kuruluşları veya şirketlerce iş sözleşmelerinin feshedilmesini zorunlu tutan düzenlemeler yürürlükten kaldırılacak.
Plan ve Bütçe Komisyonu Başkanı Cevdet Yılmaz, EYT düzenlemesinin özellikle Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) personeli için ciddi bir idari yük getireceğini belirterek, “Hak sahiplerinin başvurularını dijital ortamda yapmaları bu yükün hafifletilmesi bakımından önemli.” dedi.
Herkesin bu konuda vatandaşlara tavsiyede bulunmasını isteyen Yılmaz, “Başvurular dijital ortamda yapılırsa SGK çalışanlarının iş yükü de azalmış olacak. Bu idari işlemler daha hızlı şekilde gerçekleştirilmiş olacak.” çağrısını yaptı.
Teklif sahibi olarak milletvekillerinin sorularını yanıtlayan AK Parti Manisa Milletvekili Uğur Aydemir, EYT konusunda aylık bağlama oranlarıyla ilgili, “Ortalama aylık tutarı; SSK’dan emekli olacaklar için 7 bin 797 lira. Bağ-Kur’dan emekli olacaklar için 5 bin 811 lira. Emekli Sandığı’ndan emekli olacaklar 12 bin 389 lira. Bunların ortalaması 8 bin 733 lira.” bilgisini verdi.